Czy zastanawialiście się kiedyś jak szybko można zauważyć u dziecka zachowania ze spektrum autyzmu?
Zgodnie z przyjętymi normami zaburzenie to diagnozuje się ok 2-3 rż, zaś sama diagnoza to złożony proces, w którym bierze udział wielu specjalistów takich jak: neurolog, psychiatra, psycholog i pediatra.
Autyzm wiąże się ściśle z wycofaniem, czyli unikaniem kontaktu ze światem zewnętrznym. Zaburzenie to dotyczy mózgu, ale do dziś nie ustalono co go wywołuje.
Choć już wcześnie można zauważyć podstawowe symptomy świadczące o zaburzeniu zdarza się, że do tego nie dochodzi gdyż objawy występujące u dziecka mogą być nietypowe lub niezauważalne nawet przez rodziców.
Czy w gabinecie okulisty dziecięcego mamy szansę spotkać dzieci ze spektrum autyzmu? Co wzrok i widzenie mają wspólnego z autyzmem?
Prawidłowy rozwój niemowlęcia pediatrzy oceniają wg „kamieni milowych”:
-po 1 msc dziecka dźwiga główkę
-ok. 6 msc siada
-ok. 9 msc życia raczkuje by
-ok. 12 msc wstać i pójść
A co z rozwojem wzroku???
Wiemy, że noworodek widzi tylko 5% tego co dorosły, jego pole widzenia jest wąskie i wynosi tylko 45 stopni. Pełne unaczynienie siatkówki odbywa się dopiero miesiąc po urodzeniu (w ciąży donoszonej). Układ wzrokowy dojrzewa już poza brzuchem mamy by ok 6-8 tygodnia życia świadomie się do niej uśmiechnąć doprowadzając ją niemal do łez (radości oczywiście). Pełne widzenie porównywalne z dorosłym dziecko osiąga ok. 12 msc życia.
A co jeśli tak się nie stanie?? Oczywiście każde dziecko dojrzewa nieco inaczej, więc trzymanie się ściśle statystyki byłoby błędem. Ale…..
Coś co może wzbudzić niepokój i świadczyć o pierwszych objawach autyzmu wczesnodziecięcego to fakt, że maluch chętnie podąża wzrokiem za zabawką, ale nie reaguje na twarz rodzica. Mimo że rodzic się stara, przybliża twarz do dziecka to dziecko nie nawiązuje z nim kontaktu wzrokowego, nie reaguje na uśmiech, ani na inną mimikę twarzy, a przecież patrzenie i reakcja na rodzica jest czymś zupełnie normalnym. Taki niemowlak nie patrzy na przedmioty wskazane przez rodzica. Jego wzrok jest nieobecny.
W późniejszym czasie rozwoju dziecka z podejrzeniem autyzmu możemy zauważyć, że:
- nie reaguje na swoje imię (w 12 msc życia),
- nie reaguje uśmiechem w sytuacjach społecznych,
- nie wskazuje palcem na przedmiot, który chce dostać (8-12 msc życia),
- nie rozumie gestów o znaczeniu społecznym (pa,pa),
- ma słabą mimikę twarzy.
Z punktu widzenia okulistycznego dzieci autystyczne mają anatomicznie zdrowe oczy. Ale ile one widzą?
Co to znaczy, że dziecko patrzy, ale nie widzi?
Otóż widzenie jest złożonym procesem. Obraz padając na siatkówkę przekazywany jest dalej przez nerw wzrokowy aż do kory wzrokowej, gdzie jest analizowany, przetwarzany i rozumiany. Niestety w tego typu zaburzeniach jak autyzm możemy mieć zdrowe oczy-patrzeć, ale mózg nie przetworzy obrazu na świadomość jego widzenia, bo ten mechanizm jest zaburzony, nie działa jak powinien.
Z perspektywy mojej praktyki zawodowej spotkałam w życiu kilkoro „podejrzanych” niemowląt. Rodzice zgłosili się na badanie, gdyż maluch nie reagował na ich twarz, chętnie zerkał na grzechotkę, ale nie spoglądał na nich (patrz wyżej).
Podczas badania niejednokrotnie powyższe obserwacje podsuwają mi podejrzenie, że u małego pacjenta możliwe jest występowanie cech zaburzeń autystycznych. Jednakże nie będąc specjalistą w tej dziedzinie i nie chcąc niepotrzebnie stresować rodziców staram się pokierować rodziców do odpowiedniego miejsca, w którym będą mogli liczyć na specjalistyczną pomoc.
Powyższy tekst został napisany przez okulistę dr Barbarę Siess, która w M-MED konsultuje dzieci od 1 dnia życia, także w kierunku zeza.
