Badanie zaburzeń akomodacji

1. Nadmierna akomodacja
   – Jest to sytuacja, w której mięśnie oka są zbyt aktywne, co powoduje, że oko jest zmuszone do ciągłego napinania się, prowadząc do zmęczenia oczu i bólu głowy, a często również do zamazywania obrazu z daleka. W takich przypadkach często spotyka się tzw. pseudokrótkowzrocznością, czyli pogorszeniem widzenia z daleka przypominającym pojawienie się krótkowzroczności. Istotne jest, aby w takiej sytuacji nie nosić tzw. „minusów” i odpowiednio szybko zareagować, aby nie utrwalić stanu napiętej akomodacji.
2. Niedostateczna akomodacja
   – W tym przypadku mięśnie oka nie są wystarczająco aktywne, aby dostosować ogniskową do bliskich odległości, co skutkuje problemami z widzeniem z bliska, np. podczas czytania lub pracy przy komputerze. Podobny stan pojawia się ok. 40. roku życia, ponieważ z wiekiem soczewka sztywnieje i traci możliwość dostosowywania ogniskowej do bliskich odległości. W tym przypadku jest to stan fizjologiczny nazywany prezbiopią. Jeżeli problem pojawia się w zbyt młodym wieku, wskazuje na zaburzoną akomodację.
3. Niesprawna akomodacja
   – W tym zaburzeniu akomodacja ma pełen zakres możliwości działania, jednak problemem jest jej dynamika, a więc możliwość szybkiego wyostrzania w dalekich i/lub bliskich odległościach przy przerzucaniu spojrzenia. Jest to szczególnie uciążliwe np. przy przepisywaniu tekstu z tablicy lub przy wyostrzaniu obrazu z daleka po długim patrzeniu z bliska.
4. Męczliwa akomodacja
   – To sytuacja, w której początkowo praca w bliskich odległościach nie sprawia problemów, jednak po dłuższym czasie objawy zaczynają się pojawiać i utrudniać pracę wzrokową lub powodować bóle głowy i zmęczenie.

1. Szczegółowy wywiad z pacjentem
   • Badanie zaczyna się od szczegółowego wywiadu, w którym optometrysta pyta o objawy, takie jak trudności w czytaniu, zmęczenie oczu, bóle głowy, niewyraźne widzenie po długotrwałej pracy z bliska (np. przy komputerze lub podczas czytania). Specjalista może również zapytać o historię problemów ze wzrokiem w rodzinie lub o wcześniejsze choroby oczu.
2. Pomiar ostrości wzroku
   • Optometrysta zaczyna od oceny ostrości wzroku na różnych odległościach – na przykład na daleką i bliską odległość (np. 6 m i 40 cm). Ustalane jest, czy pacjent ma prawidłowo skorygowaną wadę wzroku, a następnie czy pomimo prawidłowej korekcji występują problemy z widzeniem w dalekich lub bliskich odległościach.
3. Pomiar zakresu akomodacji
   • Polega na pomiarze odległości, w której zaczyna z bliska zamazywać się obraz. Odległość ta odpowiada maksymalnej zdolności oka do zmiany mocy optycznej, czyli zakresowi akomodacji. U dzieci i młodych osób zakres ten jest duży, a z każdym rokiem fizjologicznie się zmniejsza. Problemy ok. 40. roku życia z patrzeniem w bliży są fizjologiczne, jednak obniżenie zakresu nieadekwatne do wieku wskazuje na dysfunkcje akomodacji.
4. Pomiar sprawności akomodacji
   • W tym teście mierzy się, jak szybko oko potrafi przełączać się pomiędzy widzeniem w bliskiej i dalekiej odległości. Zwykle wykonuje się go za pomocą testu statycznego, przy użyciu specjalistycznych soczewek, które wymuszają naprzemienne rozluźnianie i napinanie akomodacji. Badany ma za zadanie jak najszybciej wyostrzać obraz z każdą soczewką.
5. Test na stabilność akomodacji
   • Przeprowadza się go za pomocą tych samych soczewek co pomiar sprawności akomodacji i mierzy jak długo oko utrzymuje możliwość do szybkiego wyostrzania obrazu. Kluczowe w nim jest ustalenie, czy przy długotrwałych zmianach bodźca oko się nie męczy i wciąż potrafi skutecznie dostosowywać moc do odległości patrzenia.
6. Pomiar odpowiedzi akomodacji
   • W tym teście ocenia się, z jaką dokładnością oko dostosowuje moc do odległości, z której obserwuje obraz. Zarówno nadmierna, jak i ociągająca odpowiedź akomodacji wskazuje na problemy w bliskich, a czasami również w dalekich odległościach. Do badania wykorzystuje się skiaskop, z którego do oka wpada wiązka światła, a badający ocenia jej zbieżność. W tym czasie badany obserwuje tekst lub obrazki w bliskiej odległości.
7. Test na konwergencję
   • Badanie konwergencji sprawdza, jak dobrze oczy współpracują ze sobą podczas patrzenia na obiekt w bliży. W przypadku długo utrzymujących się zaburzeń akomodacji mogą wystąpić trudności z utrzymaniem obu oczu w jednym punkcie. Test ten polega na tym, że pacjent śledzi ruchomy obiekt zbliżający się do jego twarzy i zgłasza kiedy zauważa zdwojenie obrazu, a specjalista obserwuje, kiedy jedno z oczu odbiega od osi wzroku (np. zaczyna “uciekać” na bok).
8. Określenie przyczyny zaburzeń akomodacji
   • Specjalista stara się ustalić, dlaczego występują zaburzenia akomodacji. Mogą one wynikać z intensywnej pracy w bliskich odległościach, problemów refrakcyjnych (np. nadwzroczność), nadmiernego stresu, zmęczenia oczu, ale także z chorób ogólnoustrojowych, takich jak cukrzyca czy problemy neurologiczne, lub wynikać z przyjmowanych leków. W wielu przypadkach może zostać zalecona konsultacja z lekarzem okulistą lub innym specjalistą.
   • Wiele z pomiarów akomodacji można wykonywać zarówno jedno- jak i obuocznie, dzięki czemu możliwe jest zauważenie innych problemów wzrokowych, takich jak problemy z układem wergencyjnym i widzeniem obuocznym. Mogą one współwystępować z zaburzeniami akomodacji będąc ich skutkiem lub przyczyną.

W zależności od wyników badania, leczenie zaburzeń akomodacji może obejmować:

• Okulary korekcyjne: Prawidłowo dobrana korekcja wady wzroku czasami wystarcza, aby poprawić funkcjonowanie akomodacji i zniwelować problemy wzrokowe.
• Dodatek do bliży: Czasem pomocne są okulary do bliży, które umożliwią wsparcie akomodacji, np. okulary do pracy przy komputerze.
• Soczewki kontaktowe: W niektórych przypadkach można zaproponować soczewki kontaktowe, które umożliwiają częste zmiany mocy w procesie rehabilitacyjnym.
• Terapia wzrokowa: Czasami konieczne jest zastosowanie specjalnych ćwiczeń wzrokowych, które pomagają usprawnić akomodację, zwiększyć jej zakres lub nauczyć relaksację akomodacji, a tym samym poprawić funkcjonowanie w codziennych sytuacjach wzrokowych. Zależnie od potrzeb ćwiczenia takie wykonuje się w domu lub w gabinecie.